Jak oczyścić zatkany nos u dziecka?

Katar to częsty towarzysz dziecięcych lat. Niezależnie od tego, czy jest gęsty, czy wodnisty, utrudnia zabawę i spokojny sen, a tym samym irytuje zarówno dzieci jak i rodziców. Powodów jego występowania może być wiele. Jak sobie radzić z różnymi rodzajami kataru u dzieci?

Przyczyny i objawy zatkanego nosa u dzieci

Zapchany nos u dziecka to dolegliwość, która podobnie jak u dorosłych, najczęściej wynika z infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych, czyli powszechnie znanego przeziębienia¹. Różnica jest tylko jedna – dzieci chorują zdecydowanie częściej, ponieważ ich niedojrzały układ odpornościowy dopiero uczy się, jak zwalczać drobnoustroje. Dorośli latami mierzą się z wirusami i znaczną część z nich pokonują zanim dojdzie do rozwoju choroby. Aktualnie wiemy, że choroba przeziębieniowa może być wywołana przez ponad 200 różnych wirusów. Być może jest ich jeszcze więcej i dowiemy się o tym w przyszłości, wraz z dalszym rozwojem medycyny. Niemniej jednak, mnogość czynników zakaźnych sprawia, że nawet 100-latkowie chorują na przeziębienie. Nie jesteśmy więc w stanie uodpornić się na wszystkie patogeny, dlatego, dla własnego zdrowia i komfortu, powinniśmy nauczyć się skutecznie walczyć z objawami infekcji.

Katar, fachowo nazywany nieżytem nosa, może wynikać także z bakteryjnego zakażenia jam nosowych oraz z alergii. Infekcje i alergie (np. na pyłki drzew, traw, zbóż i chwastów, roztocza kurzu domowego, pleśnie czy sierść zwierząt) to właśnie dwie najczęstsze przyczyny tej uciążliwej dolegliwości². Alergie bywają trudne do rozpoznania. Najczęściej początkowo mylone są z przeziębieniem i dopiero, gdy katar długo nie ustępuje, albo nawraca sezonowo, np. każdej wiosny, zaczynamy brać pod uwagę to rozpoznanie.

Dzieci, zwłaszcza małe, nie potrafią powiedzieć, że wydzielina utrudnia im oddychanie, ani też samodzielnie jej usunąć. Dlatego rodzice powinni czujnie obserwować swoje pociechy, bo katar, oprócz oczywistego dyskomfortu, może stanowić dla nich poważne niebezpieczeństwo. Wypływanie wydzieliny z nosa, niespokojne zachowanie, zaburzenia snu, chrapanie, inne niż zazwyczaj ułożenie ciała w nocy, kaszel, ból gardła – są to symptomy, które wskazują na prawdopodobny nieżyt nosa.

Domowe sposoby na zatkany nos

Małym dzieciom koniecznie musimy pomóc w usunięciu wydzieliny z nosa. Do tego celu służą dostępne na rynku gruszki oraz różnorodne aspiratory - ustne, elektryczne oraz podłączane do odkurzacza. Przed ich użyciem warto do każdego otworu nosowego zaaplikować po kilka kropel soli fizjologicznej, aby rozrzedzić zalegający tam katar. Starsze dzieci należy uczyć wydmuchiwania nosa i zachęcać je do częstego powtarzania tej czynności w przypadku nieżytu. U nich również sprawdzi się sól fizjologiczna, wkraplana bezpośrednio do nosa albo inhalowana przy użyciu specjalnych urządzeń – inhalatorów. Do inhalacji lepiej używać przebadanej, skutecznej i bezpiecznej soli fizjologicznej niż olejków eterycznych, których działanie znamy głównie z ustnych przekazów od naszych babć i cioć, a nie z badań naukowych. Jeśli posiadamy w domu nebulizator (rodzaj inhalatora) absolutnie nie wlewajmy do niego olejków eterycznych. Nebulizator rozbiłby je na drobne cząsteczki, które dostają się do dolnych dróg oddechowych, a to groziłoby niebezpiecznym skurczem oskrzeli. Zatem jeśli chcemy wypróbować olejki – zastosujmy je w formie nierozcieńczonej, w bardzo małej ilości, bezpośrednio na ubranie bądź chusteczkę albo rozcieńczonej, w inhalacji parowej (tradycyjny sposób znad miski, woda powinna być ciepła, ale nie gorąca). Ta druga metoda zarezerwowana jest dla dzieci powyżej 2 roku życia, ponieważ u młodszych również stwarza ryzyko przedostania się cząsteczek do niższych partii układu oddechowego.

Katar spływający po tylnej ścianie gardła bardzo często wywołuje kaszel. Zachęcajmy dzieci do jego odkrztuszania. Jeśli wydzielina jest gęsta i lepka, oprócz rozrzedzającej ją inhalacji z soli fizjologicznej lub preparatów wykrztuśnych i mukolitycznych, zastosujmy najprostszą metodę – oklepywanie płuc w kierunku od podstawy do szczytu³.

Po jakie preparaty na zatkany nos sięgnąć?

Oprócz wspomnianych wcześniej domowych sposobów warto pamiętać także o preparatach na katar dostępnych w aptece bez recepty.

Co zatem aplikować na zatkany nos u dziecka? Powyżej 1. roku życia sprawdzą się preparaty donosowe, zawierające np. oksymetazolinę, które zmniejszają przekrwienie i obrzęk śluzówki nosa, hamując tym samym produkcję wydzieliny. Odblokowują również ujścia zatok przynosowych, ułatwiając ich wentylację i zapobiegając rozwojowi zapalenia zatok. Aktualnie na rynku dostępne są preparaty w formie kropel, spray’u lub żelu. Te ostatnie najwolniej ściekają do gardła, co oznacza, że dłużej będą wykazywały skuteczne działanie w jamie nosowej - nawet do 12 godzin. Konsystencja żelowa dodatkowo działa nawilżająco i łagodząco na błonę śluzową.

Powiązane artykuły:

Czyszczenie wydzieliny z nosa u dzieci >>
Katar u małego dziecka - objawy i powody >>
Jak złagodzić podrażnienia nosa w czasie kataru? >>

Bibliografia

1 Agnieszka Padjas, Najczęstsze przyczyny kataru [w:] https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/90728,najczestsze-przyczyny-kataru.
2 Mariusz Bryl, Piotr Dąbrowski, Niedrożność nosa – przyczyny, diagnostyka i leczenie, [w:] https://www.termedia.pl/pulmonologia/Niedroznosc-nosa-przyczyny-diagnostyka-i-leczenie,25678.html.
3 Dmitry Tretiakow, Katar spływający do gardła, [w:] https://drlaryngolog.pl/kompendium/katar-splywajacy-do-gardla/.