Jak rozpoznać zapalenie ucha u dziecka?
Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Zapalenie ucha to jedna z najczęstszych dolegliwości, pojawiających się u dzieci. Trąbka słuchowa, która łączy gardło z uchem środkowym, jest u naszych pociech krótsza niż u nas, co predysponuje do stanu zapalnego narządu słuchu. Jakie symptomy świadczą o tym, że u naszego szkraba rozwija się zapalenie ucha? Objawy u dziecka są często niespecyficzne. W poniższym artykule wyjaśniamy je.
Zapalenia ucha u dziecka. Skąd ten problem?
Dzieci bardzo często chorują na zapalenie ucha. Wynika to z budowy tego narządu – krótszy niż u dorosłych przewód (przewód Eustachiusza = trąbka słuchowa) łączący ucho środkowe z gardłem sprawia, że patogeny chorobotwórcze łatwiej przedostają się ze światła jamy nosowo-gardłowej do przestrzeni ucha. Zapalenie narządu słuchu jest zatem zwykle następstwem infekcji górnych dróg oddechowych, o które nie trudno u dzieci, zwłaszcza tych uczęszczających do żłobka czy przedszkola. Obecność wirusów (najczęstszy czynnik wywołujący nieżyt nosa oraz zapalenie ucha) sprzyja kolonizacji okolicy przewodu Eustachiusza przez bakterie i powoduje obrzęk - nie tylko błony śluzowej nosa, ale również trąbki słuchowej. Utrata jej drożności uniemożliwia utrzymywanie przestrzeni ucha jako wentylowanej jamy, a to ułatwia namnażanie drobnoustrojów. Wśród czynników ryzyka infekcji ucha u dzieci wymienia się również alergie, niedojrzały układ immunologiczny, skłonności genetyczne, palenie tytoniu przez rodziców, a także przerost migdałka gardłowego („trzeciego migdałka”).
Zapalenie ucha u dziecka- objawy i sygnały alarmowe
Zapalenie ucha u starszego dziecka stosunkowo łatwo rozpoznać. W większości przypadków rozpoczyna się ostrymi objawami zakażenia, tj. kaszlem, katarem lub gorączką. Najbardziej charakterystyczny dla tej choroby jest nagły, silny ból ucha. Ma on charakter tętniący, najczęściej pojawia się w nocy i może wybudzać dziecko ze snu. Trwa maksymalnie kilka dni i towarzyszy mu zwykle uczucie pełności i szumu w uchu oraz upośledzenie słuchu. W początkowym okresie choroby może wystąpić także gorączka do 39-40 °C, dreszcze, bolesność uciskowa wyrostka sutkowatego (okolicy za uchem) oraz bóle i zawroty głowy.
Nie wszystkie dzieci potrafią jasno określić, co dokładnie im dolega, dlatego kluczową rolę odgrywa u nich obserwacja. U młodszych szkrabów często występują niespecyficzne objawy takie jak płaczliwość, rozdrażnienie, wymioty czy biegunka. Stają się niespokojne i mają problemy ze słuchem. Dodatkowo współwystępować może brak apetytu oraz ogólne złe samopoczucie. Co ciekawe, pocieranie ucha o poduszkę jest często błędnie interpretowane jako typowy objaw zapalenia ucha. Warto jednak wiedzieć, że absolutnie nie jest to podstawa do rozpoznania tej choroby, choć rzeczywiście powinniśmy się wówczas czujniej przyjrzeć dziecku.
U niektórych dzieci może dojść do perforacji (przebicia) błony bębenkowej, po której następuje ulga w przykrych objawach - ustępuje ból i gorączka. Rodzice mogą wtedy zauważyć wyciek z ucha - o charakterze ropnym lub krwistym. Pamiętajmy, aby w takiej sytuacji chronić narząd słuchu przed dostępem do wody i udać się do lekarza.
Profilaktyka i leczenie
Jeśli zauważymy u dziecka objawy sugerujące zapalenie ucha lub nietypową zmianę zachowania, powinniśmy zabrać naszą pociechę do lekarza rodzinnego lub pediatry, który za pomocą otoskopu oceni wygląd błony bębenkowej ucha, postawi właściwe rozpoznanie i zaleci odpowiednie leczenie.
W przypadku zapalenia ucha środkowego u dzieci powyżej 2 roku życia stosuje się zasadę „czujnego wyczekiwania”. Większość objawów ustępuje samoistnie, dlatego decyzję o podaniu antybiotyku podejmuje się w przypadku braku poprawy w ciągu 24-48 godzin. Od tej zasady są również wyjątki. Antybiotykoterapię rozpoczynamy niezwłocznie w przypadku dzieci poniżej 2 roku życia z obustronnym zapaleniem ucha środkowego, chorych z wyciekiem z ucha oraz osób ze zwiększonej grupy ryzyka, np. z zespołem Downa1.
Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe możemy podać zawsze, jeśli rozwija się zapalenie ucha środkowego u dziecka. Objawy dominujące to głównie ból i gorączka - warto zwalczać je od pierwszej doby choroby.
W przypadku towarzyszącego kataru doraźnie można stosować żel do nosa z oksymetazoliną, która zwęża naczynia krwionośne, zmniejsza obrzęk śluzówki nosa i hamuje nadmierną produkcję wydzieliny. Preparat jest zarejestrowany już u pacjentów powyżej 1 roku życia.
Nie zaleca się wlewać do przewodu słuchowego olejku kamforowego czy spirytusu. Takie postępowanie jest błędne, gdyż powoduje przekrwienie błony bębenkowej i jej macerację, co znacznie utrudnia późniejszą ocenę otoskopową ucha.
Niezwykle istotne jest przestrzeganie zasad higieny. Należy dbać o to, aby w przewodach nosowych nie zalegała wydzielina. Kluczowe jest właściwe oczyszczanie jam nosa. Każdą z nich trzeba dmuchać osobno, a po tej czynności dokładnie umyć dłonie, aby nie roznosić drobnoustrojów.
W celu zapobiegania wystąpieniu i nawrotom zapalenia ucha środkowego u dziecka powinniśmy skupić się na działaniach profilaktycznych, obejmujących zmianę stylu życia na zdrowszy. Warto dbać o dobrą dietę, wprowadzić ruch na świeżym powietrzu i zaprzestać palenia tytoniu w towarzystwie dzieci. W przypadku przerośniętego migdałka gardłowego, który upośledza drożność i czynność trąbki słuchowej, należy rozważyć jego usunięcie.
Powiązane artykuły:
Czym jest zapalenie trąbki słuchowej? Jak je leczyć? >>
Wpływ higieny nosa na odporność organizmu >>
Poznaj objawy zapalenia ucha środkowego >>
Bibliografia
1. E. Hassmann-Poznańska, Ostre zapalenie ucha środkowego u dziecka, Medycyna Praktyczna, 10.11.2016 (dostęp: 21.07.2021).
