Jakie są najczęstsze przyczyny alergii u dzieci?

Wiosna zazwyczaj kojarzy nam się z zielenią i powracaniem do życia. Jednak dla niektórych osób oznacza miesiące walki z cieknącym nosem i innymi niekomfortowymi objawami. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być alergia. W przypadku uporczywych, nawracających objawów konieczna jest konsultacja z lekarzem. Dokładne rozpoznanie przyczyn oraz ich eliminacja z otoczenia lub ograniczenie kontaktu to pierwszy krok w stronę poprawy komfortu życia alergika.

Jak rozpoznać alergie u dzieci?
Alergia, zwana inaczej uczuleniem bądź nadwrażliwością, to w dużym uproszczeniu patologiczna reakcja organizmu na różne substancje, potocznie nazywane alergenami. Zazwyczaj jest to nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego na niegroźny czynnik, który odczytywany jako zagrożenie powoduje powstanie stanu zapalnego. Bezpośrednią przyczyną alergii jest alergen. Jednak tym, co wywołuje alergie, są również inne czynniki takie jak warunki środowiskowe, przebyte infekcje, a nawet uwarunkowania genetyczne. Osoby, których członkowie rodziny przechodzili alergię, mogą być bardziej podatni na tę dolegliwość.

Istnieją też tak zwane reakcje krzyżowe. Są to reakcje alergiczne na substancje o podobnej strukturze biochemicznej. W takich przypadkach pojawia się reakcja alergiczna wywołana przez inny alergen niż ten, na który jesteśmy uczuleni.

Przyczyny alergii u dzieci

Alergeny można podzielić na trzy grupy: alergeny kontaktowe, alergeny pokarmowe i alergeny wziewne. Alergeny kontaktowe charakteryzują się tym, że oddziałują na skórę. Mogą to być metale, np. nikiel. Najczęściej występują w perfumach, chemii gospodarczej i kosmetykach. Drugi rodzaj, czyli alergeny pokarmowe, to substancje wchłaniane przez organizm podczas spożywania posiłku. Zaliczają się do nich m.in. owoce morza, truskawki, pszenica, czy soja. Najgroźniejszym z alergenów pokarmowych są orzechy. Nawet ich mała ilość w przypadku uczulenia może prowadzić do groźnych skutków takich jak wstrząs anafilaktyczny (to ciężka, szybko rozwijająca się ogólnoustrojowa reakcja, przebiegająca ze znacznym spadkiem ciśnienia tętniczego, powodującym zagrożenie życia). Pierwszą pomocą w przypadku wstrząsu jest podanie adrenaliny. Alergeny wziewne z kolei przedostają się przez układ oddechowy. Tego typu alergie mogą wywołać roztocza lub pyłki roślin. Do tej kategorii zaliczamy także uczulenie na sierść zwierząt.

Alergie szczególnie dotkliwie dotykają dzieci. Na początku narażone są głównie na alergeny pochodzące z pokarmów, dopiero później mogą być to być również alergeny wziewne. Zagrożeniem są też alergie pokarmowe. Szacuje się jednak, że około 90% dzieci przestaje mieć alergię na pokarm w chwili osiągnięcia 3 roku życia. Głównymi objawami tego typu alergii są: zmiany skórne (atopowe zapalenie skóry, pokrzywka) lub objawy żołądkowe (biegunka, wymioty, bóle brzucha). Objawy pojawiają się najczęściej w ciągu kilku minut (do 2 godzin) od zjedzenia pokarmu, ale też mogą wystąpić dopiero po kilku godzinach lub dniach. Pierwsze symptomy wskazujące na uczulenie to uczucie mrowienia lub swędzenia w ustach po spożyciu pokarmu, swędzenie skóry, opuchnięcie powiek lub warg. Mogą też wystąpić trudności w oddychaniu i połykaniu ze względu na obrzęk języka oraz krtani (może dojść do sytuacji zagrażającej życiu), świszczący oddech oraz nudności. W takich przypadkach należy odstawić prawdopodobny alergen i jak najszybciej skorzystać z pomocy lekarza.

Sposoby na złagodzenie objawów alergii

Badania diagnostyczne w formie testów pozwalają zidentyfikować alergeny. Wyróżniamy:

• punktowe testy skórne z alergenami komercyjnymi (czyli wytwarzanymi seryjnie wystandaryzowanymi alergenami typowo powodującymi uczulenia),

• punktowe testy skórne z alergenami natywnymi (czyli konkretnym przyniesionym przez rodzica pokarmem, który prawdopodobnie lub na pewno wywołał reakcję alergiczną u dziecka),

• badania z krwi.

W przypadku stwierdzenia, który dokładnie rodzaj pokarmu wywołuje uczulenie, lekarz nakazuje wprowadzić dietę eliminacyjną, czyli pozbycie się alergenu.

Jeśli chodzi o alergie wywoływane przez alergeny wziewne, to rodzice powinni zwrócić uwagę na objawy głównie związane z układem oddechowych. Nie można jednak skupiać się jedynie na nich, ponieważ symptomy mogą objawiać się różnie. Do ich grona należą np. przewlekły katar powodujący zatkanie nosa u dziecka, zapalenie spojówek (zwłaszcza w przypadku uczulenia na wszelkiego rodzaju pyłki roślinne) lub kichanie po kontakcie z konkretnym alergenem. Zdarza się też, że jednym z objawów mogą być zmiany skórne, np. u dzieci z atopowym zapaleniem skóry, których zaostrzenie często występuje po kontakcie z alergenami wziewnymi. Im większy pacjent, tym jego problemy ze skórą są rzadziej efektem alergii pokarmowej, a częściej alergenów wziewnych.

Jak oczyścić zatkany nos u dziecka?

Gdy przyczyną alergii są roztocza, można ułatwić dziecku codzienne funkcjonowanie poprzez zmniejszenie ilości pluszaków i dywanów w domu. Dla lepszego efektu można również czyścić i wymrażać materac. W przypadku uczulenia na pyłki pomagają m.in. płukanie nosa i mycie buzi po powrocie ze spaceru. Warto też umyć włosy, żeby pyłki, które na nich osiadają, nie zostawały na poduszce. Wietrzenie pokoju w sezonie pylenia powinno odbywać się po zmroku lub po deszczu.

Jeżeli zależy nam, aby ulżyć dziecku, kiedy zapchany nos utrudnia zaśnięcie, istnieje wiele domowych sposobów. Najpopularniejsze to:

• rozrzedzanie wydzieliny za pomocą preparatów donosowych – soli fizjologicznej albo wody morskiej,

• hamowanie powstawania kataru poprzez obkurczanie naczyń krwionośnych w nosie – żele lub krople zawierające np. oksymetazolinę (można stosować powyżej 1 roku życia, nie dłużej niż 3-5 dni),

• używanie gruszki,

• olejki eteryczne,

• inhalacje z soli fizjologicznej.

Preparaty stosowane do domowego leczenia kataru są bezpieczne i łagodzące. Aby środek nie ściekał do gardła, warto wybrać taki o konsystencji żelu. Ponadto jest ważne, aby miał właściwości nawilżające, szybko udrożniał zatkany nos i działał długo (do 12 godzin). Tak, aby dziecko czuło się przez większość czasu komfortowo. Dzięki odpowiedniemu składowi takich preparatów wydzielina łatwiej jest usuwana z zatok, a także nie dochodzi do jej nagromadzenia.

Podsumowując, mając w domu dziecko z alergią, powinniśmy uważać na źródła uczulenia i w miarę możliwości usuwać je z otoczenia. Jeżeli z powodu alergii pojawia się katar i oddychanie przez nos jest utrudnione, warto skorzystać z pomocy środków donosowych lub innych metod domowych. Konieczna będzie też wizyta u lekarza, która pozwoli wdrożyć prawidłowe leczenie.

Powiązane artykuły:

Alergiczny nieżyt nosa u dzieci – objawy, przyczyny >>
Twoje dziecko ma alergię? Jak ją rozpoznać? >>
Kiedy należy się zgłosić do lekarza z katarem? >>

Bibliografia
1.Branum A.M. Lukacs S.L. Food allergy amount U.S. children: trends in prevalence and hospitalizations. NCHS Data Brief, 2008.
2. Bodo Niggemann, Ulrich Wahn Alergia u dzieci: jak rodzice mogą pomóc choremu dziecku. Wydaw. Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.