Czym jest katar sienny? Jak go rozpoznać?
Ciągle walczysz z uciążliwym, nawracającym w okresie wiosny i lata, katarem? Twoje oczy stają się zaczerwienione, łzawią i swędzą po przebywaniu na świeżym powietrzu? To może być katar sienny. Sprawdź, czym on jest i jak sobie z nim radzić.
Katar sienny -charakterystyka
Katar sienny to w nazewnictwie medycznym alergiczny nieżyt nosa (i niekiedy zatok). Bywa określany również jako pyłkowica, katar alergiczny, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa, alergia pyłkowa, sezonowy nieżyt nosa lub gorączka sienna.
Przyczyną tej dolegliwości są alergeny wziewne - mogą to być zarodniki pleśni, głównie Cladosporium i Alternarii (gatunek grzyba), ale najczęściej są to w naszym kraju pyłki roślin:
- traw – np. żyto, kupkówka pospolita, wiechlina łąkowa, tymotka łąkowa, kostrzewa łąkowa
- chwastów – np. babka lancetowata, bylica pospolita, komosa
- drzew – np. brzoza, dąb, leszczyna, jesion, wierzba, grab
Alergiczny nieżyt nosa dzielimy na sezonowy i całoroczny. Sezonowy to właśnie katar sienny, natomiast całoroczny wywoływany jest przez alergeny stale obecne wokół nas np. roztocze kurzu domowego lub sierść zwierząt (zwykle kota, psa, konia, świnki morskiej, chomika, królika).
Pyłkowica należy do typu I reakcji alergicznej. Oznacza to, że po kontakcie z alergenem dochodzi do wytwarzania Immunoglobuliny E odpowiedzialnej za rozwój objawów. Choroba jest znacznie częstsza u osób z atopią - genetycznie uwarunkowaną zdolnością organizmu do wzmożonej produkcji swoistych przeciwciał klasy IgE skierowanych przeciw antygenom środowiskowym (alergenom). Atopia jest prawie zawsze wieloważna (wielowartościowa), czyli polega na uczuleniu na więcej niż jedną substancję. Z tego względu chorzy najczęściej wykazują dolegliwości po kontakcie z różnymi pyłkami roślin, a nie tylko jednym.
Co ciekawe, alergiczny nieżyt nosa występuje u około 10–25% populacji ludzkiej. Właśnie dlatego uznawany jest za najczęstszą alergiczną chorobę świata.
Jak go rozpoznać?
Charakterystyczną cechą kataru siennego jest jego sezonowość, czyli pojawianie się w okresie pylenia uczulających pyłków drzew, traw czy chwastów, a więc najczęściej wiosną i latem. Niektóre rośliny pylą jednak dużo później, nawet jesienią.
W przypadku nadwrażliwości na zarodniki pleśni objawy nasilają się zwykle w czasie koszenia traw. Gdy alergenem jest Alternaria największe natężenie dolegliwości występuje w sezonie koszenia zbóż.
Objawy kataru siennego najczęściej pojawiają się gwałtownie po bezpośrednim kontakcie z alergenem np. po spacerze kwitnącą łąką, czy skoszonej trawie.
Do typowych dolegliwości zaliczamy:
-
swędzenie w nosie
-
kichanie, często napadowe
-
wodnisty katar, czasem zatkanie nosa i gęsta, śluzowa wydzielina
-
upośledzenie węchu
-
światłowstręt i zapalenie spojówek (przekrwienie rogówki i spojówki, obrzęk powiek, świąd, łzawienie)
-
uczucie suchości błony śluzowej jamy ustnej
-
niekiedy objawy ogólnoustrojowe - ból głowy, niewielki wzrost temperatury, uczucie rozbicia, zaburzenie koncentracji, obniżenie nastroju, duszność
Powyższe symptomy zwykle mają charakter przemijający i szybko ustępują po deszczu lub w wyniku dobrej izolacji od alergenu.
Alergiczny nieżyt nosa (ANN), zwłaszcza całoroczny, wiąże się z 3–8-krotnie zwiększonym ryzykiem rozwoju astmy. Z tego względu każda osoba chorująca na ANN powinna mieć przeprowadzoną diagnostykę w kierunku współwystępowania tego schorzenia.
Chorzy na katar sienny w okresie pylenia często rozwijają objawy nadreaktywności oskrzeli, a u osób z astmą występowanie ANN pogarsza jej przebieg.
Katar sienny możemy podejrzewać, kiedy zaobserwujemy u siebie typowe objawy, nawracające w kolejnych latach o tej samej porze roku. Warto jednak udać się do alergologa, aby wykonać testy alergiczne, a dokładniej skórne testy punktowe. Dzięki nim można się dowiedzieć, który konkretnie alergen jest sprawcą choroby. Alergolog przeprowadzi również testy, w tym przede wszystkim spirometrię, które wykluczą lub potwierdzą obecność astmy.
Sposoby na uciążliwy katar sienny
Podstawowym sposobem zapobiegania chorobie jest unikanie alergenu. Przydatnym narzędziem jest mapa pylenia, która umożliwia sprawdzenie aktualnego poziomu pylenia określonych gatunków roślin w poszczególnych regionach Polski. Dzięki niej alergicy mogą być ostrożniejsi w określonych miesiącach roku i mniej narażać się na kontakt z alergenem np. rezygnując z wyjazdu na wieś.
Zwykle jednak łatwiej jest zalecić nienarażanie się na alergen wziewny, niż rzeczywiście tego dokonać, zwłaszcza gdy są nim krążące wokół nas pyłki roślin. W przypadku sezonowego pojawiania się dolegliwości stosuje się leczenie objawowe (w przypadku całorocznego alergicznego nieżytu nosa często konieczna jest stała terapia). Wśród pomocnych preparatów wymienia się glikokortykosteroidy donosowe, leki przeciwhistaminowe, lek przeciwleukotrienowy (montelukast), kromony oraz donosowe leki obkurczające naczynia nosa. Te ostatnie często dostępne są bez recepty, a więc łatwiej osiągalne dla chorego. Mogą być w formie roztworu lub żelu. Powodują szybkie zmniejszenie zatkania nosa, zmniejszenie wydzieliny i poprawę samopoczucia. Wśród preparatów o tym mechanizmie działania wymienia się m.in. oksymetazolinę, fenylefrynę, efedrynę, ksylometazolinę. Nie należy stosować ich dłużej niż 3 do 5 dni.
Ulgę można poczuć również, płucząc nos lub rozpylając sól fizjologiczną, hipertoniczną lub jałową wodę morską.
Powiązane artykuły:
Katar sienny - co go wywołuje? >>
Twoje dziecko ma alergię? Jak ją rozpoznać? >>
Katar - czy może być oznaką alergii pokarmowej? >>
Bibliografia:
1. Alergiczny i niealergiczny nieżyt nosa, file:///C:/Users/%C2%A0/Downloads/alergiczny%20i%20niealergiczny%20_002_.pdf (dostęp: 23.03.2021)
2. Emeryk A. (red.), Choroby alergiczne w praktyce lekarza rodzinnego, Poznań, Wyd.Termedia,2019
3. Krzych – Fałta E.: Alergiczny nieżyt nosa i astma oskrzelowa – jeden układ dwie choroby. Alergia, 2020, s.33-38
4. Sawiec P., Gładysz A., Choroba przeziębieniowa, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.1.2. (dostęp: 22.03.2021)
