Długotrwały katar u dziecka - co może oznaczać

Katar to w terminologii medycznej nieżyt nosa (NN), czyli stan zapalny błony śluzowej jamy nosowej. Szybko mijający zwykle nie budzi niepokoju, jednak długo utrzymujący się katar u dziecka skłania rodziców do poszukiwania przyczyny. Poniższy artykuł wyjaśnia, dlaczego w młodym wieku choruje się częściej, jakie są rodzaje i objawy nieżytu nosa oraz jak sobie z nim radzić.

Dlaczego moje dziecko tak często choruje?

Dzieci rodzą się z niedojrzałym układem immunologicznym (odpornościowym), który stopniowo w kolejnych latach nabywa kompetencji w zakresie zwalczania drobnoustrojów. To kształtowanie się odporności można określić mianem „treningu immunologicznego’’. Proces ten zachodzi szczególnie intensywnie w momencie rozpoczęcia przez dziecko uczęszczania do żłobka lub przedszkola. Dotychczas przebywające z ograniczoną liczbą osób spotyka nagle szereg rówieśników, z których każdy może przenosić inne wirusy lub bakterie. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym infekcjom jest zwykle bardzo bliski kontakt fizyczny między dziećmi.

Katar dzielimy ze względu na czas trwania na ostry (

Uwzględniając rodzaj czynnika sprawczego możemy wyróżnić:

• infekcyjny nieżyt nosa (NN),

• alergiczny NN (rozpoznaje się, gdy dolegliwości występują przez większość (>4) dni w tygodniu i >4 tygodnie w roku),

• niealergiczny nieinfekcyjny NN – do tej grupy zalicza się m.in. nieżyt polekowy, zawodowy, naczynioruchowy, hormonalny i wywołany przez czynniki pokarmowe („smakowy”),

• mieszany NN.

Najczęstszą przyczyną ostrego nieżytu są infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych, inaczej nazywane chorobą przeziębieniową. Zazwyczaj pojawia się ona w okresie jesienno-zimowym, co ma najprawdopodobniej związek z obniżeniem odporności organizmu przez zmienne warunki atmosferyczne i niską temperaturę. Dolegliwości ustępują zwykle do 7-10 dni, z wyraźnym ich złagodzeniem po piątym dniu.

Przeciętny przedszkolak choruje średnio aż 6-8 razy w roku, dlatego może nam się wydawać, że nasze dziecko ma katar cały czas¹. Należy pamiętać, że jest to wartość średnia, więc niektóre dzieci będą chorować nawet 10-12 razy i nadal nie będzie to niczym dziwnym. Z wiekiem częstotliwość infekcji powinna jednak spadać.

W tym miejscu należy wspomnieć, że katar przewlekły nie jest tym samym, co katar ostry, często nawracający. To właśnie ten drugi rodzaj najczęściej dotyczy dzieci w wieku żłobkowym i wczesnoszkolnym. Przechodzą one bowiem częste infekcje wirusowe, których objawy ustępują całkowicie przed kolejnym zachorowaniem i to zniknięcie dolegliwości odróżnia ten rodzaj kataru od przewlekłego NN.

Wśród przewlekłego NN najczęstszy jest ten o podłożu alergicznym. Wywołany jest przez alergeny całoroczne - w warunkach polskich głównie przez roztocze kurzu domowego i zarodniki grzybów pleśniowych.

Przewlekły infekcyjny NN przeważnie spowodowany jest przez bakterie - inaczej niż w ostrym infekcyjnym.

Długotrwały katar u dziecka - objawy

Do objawów nieżytu nosa, w większości dotyczących zarówno przewlekłego, jak i ostrego NN, należą:

• wyciek wydzieliny z nosa lub jej spływanie po tylnej ścianie gardła - może być wodnista lub gęsta, przezroczysta, szara, żółta lub zielonkawa;

• uczucie zatkanego nosa (niedrożność, blokada);
• osłabienie węchu;
• kichanie;
• świąd nosa;
• ból i uczucie rozpierania w okolicy zatok, nasilający się przy pochylaniu głowy – gdy nieżytowi nosa towarzyszy zapalenie zatok;
• ból głowy;
• zmniejszenie apetytu;
• ogólne osłabienie lub rozdrażnienie;
• zaburzenia snu;
• niekiedy stan podgorączkowy lub gorączka – częściej w ostrym NN;
• częste nieobecności w szkole i gorsze wyniki w nauce – w przewlekłym NN;
• zapalenie spojówek – w alergicznym NN;
• ból ucha – może świadczyć o rozwijającym się zapaleniu ucha środkowego, które niekiedy (zwłaszcza u dzieci) stanowi powikłanie kataru jako wynik zablokowania ujścia trąbki słuchowej.

W ostrym nieżycie nosa często objawy są silniejsze i bardziej uciążliwe niż w przewlekłym. Aby postawić rozpoznanie NN, konieczne jest występowanie co najmniej jednego z następujących objawów: kichania, świądu nosa, wycieku wydzieliny z nosa lub uczucia niedrożności nosa trwającego minimum godzinę dziennie przez 2 lub więcej kolejnych dni.

Śluzowo-ropna wydzielina o szarawym, żółtym lub zielonym zabarwieniu w połączeniu z utrzymującym się stanem podgorączkowym lub gorączką, bólem głowy i katarem prowokującym wymioty nasuwa podejrzenie bakteryjnego zakażenia. Zatem długotrwały zielony katar u dziecka może, chociaż nie zawsze tak jest, oznaczać infekcyjny przewlekły NN.

Długo utrzymujący się katar. Jak sobie radzić?

W przypadku kataru towarzyszącego przeziębieniu, a jednak nieustępującego po 10 dniach, albo nasilającego się po piątym dniu koniecznie należy zwrócić się do lekarza. Wizyta lekarska jest także niezbędna, gdy podejrzewamy u naszego dziecka katar alergiczny albo objawy nieżytu trwają stale ponad 12 tygodni. Często nawracający ostry katar, zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne choroby (a szczególnie infekcje inne niż górnych dróg oddechowych), osłabiony apetyt, spowolniony przyrost masy ciała czy trudności w nauce również należy skonsultować ze specjalistą, najlepiej początkowo z pediatrą, który całościowo oceni nasze dziecko i w razie potrzeby dalszej diagnostyki skieruje do odpowiedniego lekarza.

W oczekiwaniu na wizytę można sięgnąć po donosową wodę morską albo izotoniczną sól fizjologiczną, która wkrapiana lub inhalowana do nosa pomaga rozrzedzić zalegającą wydzielinę. Pomocne mogą być także krople o działaniu nawilżającym, udrażniającym i ułatwiającym odpływ wydzieliny z nosa, np. zawierające oksymetazolinę, xylometazolinę, fenylefrynę. Należy pamiętać, aby preparatów udrażniających nos u dzieci nie stosować dłużej niż 3-5 dni z rzędu.

Powiązane artykuły:

Ile dni trwa katar? >>
Przewlekły katar przedszkolaka? >>
Wpływ higieny nosa na odporność organizmu >>

Bibliografia

1 https://www.mamalekarz.pl/dziecko-ciagle-choruje/