Domowe sposoby na katar u dziecka

Wielu rodziców, zwłaszcza w sezonie wiosennym i jesiennym, szuka odpowiedzi na pytanie, jak zwalczyć katar u dziecka. W tej kwestii domowe sposoby mogą okazać się całkiem pomocne. Aby łagodzenie objawów było jeszcze skuteczniejsze, warto dowiedzieć się dokładniej, co wpływa na nadprodukcję wydzieliny w nosie oraz jak sobie z nią radzić.

Katar u dzieci – jak powstaje?

Katar to potoczna nazwa nieżytu błony śluzowej nosa, w czasie którego dochodzi do nadprodukcji wydzieliny i obrzęku błony śluzowej nosa. Jest swoistego rodzaju reakcją obronną na patogeny, gdyż poszerzone naczynia krwionośne umożliwiają zwiększony przepływ krwi i tym samym dostarczenie większej ilości komórek układu odpornościowego do miejsca, gdzie rozwija się zakażenie1. Natomiast zwiększona produkcja wydzieliny i jej stały wypływ z nosa powoduje usuwanie na zewnątrz organizmu drobnoustrojów na zasadzie „zmywania” ich z powierzchni błony śluzowej nosa. To zjawisko zwykle towarzyszy przeziębieniu lub grypie. Najczęściej jest wywoływany przez wirusy, rzadziej bakterie, choć może być także reakcją na alergeny i inne czynniki drażniące.

Rozwojowi zakażenia sprzyjają wahania temperatury występujące głównie wiosną i jesienią. „Przewianie” organizmu powoduje zmianę ukrwienia błony śluzowej nosa i wpływa na upośledzenie ruchu rzęsek nabłonka migawkowego. W konsekwencji drobnoustroje nie są aktywnie wychwytywane, co powoduje ich namnażanie się i w efekcie rozwój infekcji.

Dzieci są bardziej narażone na wszelkie zakażenia ze względu na niewystarczająco rozwinięty układ odpornościowy. W ich przypadku sprzymierzeńcem w walce o wykształcony w pełni układ odpornościowy jest czas oraz wielokrotny kontakt z różnymi antygenami. Z tego względu nie powinniśmy wychowywać dzieci w zbyt „sterylnych warunkach”. Dopiero w 2 dekadzie życia mechanizmy obronne organizmu stają się całkowicie rozwinięte.

Podatność na katar zwiększa także przebywanie w pomieszczeniach o niskim poziomie wilgotności. Suche powietrze to idealne warunki dla patogenów. Cząsteczki aerozolu zawierające wirusy, które wydalamy podczas kichania lub kaszlu są w takich warunkach mniejsze². Dodatkowo pozostają dłużej zawieszone w powietrzu i stwarzają większe ryzyko narażenia innych osób na zachorowanie. Warto mieć także na uwadze fakt, że suche powietrze powoduje wysuszenie błony śluzowej nosa, co zaburza jej prawidłowe funkcjonowanie i zwiększa podatność na wnikanie drobnoustrojów.

Katar u dziecka – jak go rozpoznać?

Wnikliwa obserwacja rodziców pozwala zauważyć podstawowy objaw u dzieci, jakim jest wyciekająca wydzielina z nosa. Może być ona wodnista i przeźroczysta albo gęstsza i posiadająca zabarwienie żółte lub zielone. Wydzielina może również spływać po tylnej ścianie gardła, podrażniając je i w efekcie powodując kaszel. Ponadto często współwystępuje uczucie zatkanego nosa, kichanie oraz zaburzenia węchu³.

Starsze dzieci bez większych problemów potrafią opisać swoje dolegliwości, kłopot pojawia się jednak w przypadku infekcji u młodszych dzieci, które nie umieją jeszcze sprawnie komunikować się z otoczeniem. Początek zakażenia u takich maluchów manifestuje się zwykle płaczem, grymaszeniem oraz brakiem apetytu. Niedrożny nos może prowadzić do zmiany toru oddechowego z nosowego na oddychanie ustami. Konsekwencją są zaburzenia snu, ból gardła spowodowany wysychaniem błony śluzowej górnych dróg oddechowych oraz stałe rozdrażnienie.

Katar wywołany infekcją u młodszych dzieci może trwać 10-14 dni, a u starszych 5-7 dni. Jest to spowodowane niedojrzałością układu odpornościowego u maluchów oraz efektywniejszymi barierami ochronnymi u starszaków.

Domowe sposoby na katar u dzieci

Gdy tylko pojawia się infekcja, rodzice starają się pomagać dziecku w efektywnej walce z nią. Chętnie interesują się tematem domowych metod, dzięki którym mogą na bieżąco łagodzić dokuczliwe objawy za pomocą łatwo dostępnych środków. Jednym ze skutecznych sposobów są inhalacje z soli fizjologicznej. Rozrzedzają one wydzielinę, ułatwiając jej pozbywanie się, co wpływa na udrożnienie nosa. Dodatkowo takie postępowanie nawilża śluzówkę dróg oddechowych.

Niezwykle istotne jest również nawilżanie powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko. Zapobiega to wysychaniu błon śluzowych i zalegającej wydzieliny. Jeśli nie posiadamy odpowiedniego urządzenia, to pomocne może być „naparowanie” powietrza w łazience podczas kąpieli lub użycie miski z gorącą wodą i ręcznika.

Warto również wspomnieć o właściwym nawodnieniu, które sprzyja nawilżeniu błon śluzowych oraz wspomaga rozrzedzanie wydzieliny w drogach oddechowych. Ponadto nieoceniona jest rola diety wzmacniającej układ odpornościowy. Warto wzbogacić posiłki w niezbędne witaminy i mikroelementy, aby wspomagać układ odpornościowy w walce z infekcją.

Uciążliwe objawy kataru pomogą zniwelować również preparaty obkurczające śluzówkę nosa, zawierające np. oksymetazolinę lub pseudoefedrynę (pseudoefedrynę można stosować u dzieci > 12 r.ż.). Zmniejszają one obrzęk błony śluzowej i hamują nadprodukcję wydzieliny. Poprawia to drożność nosa i wpływa na ułatwienie oddychania. Nie można ich jednak stosować dłużej niż 3 do 5 dni.

Pamiętajmy, że jeśli katar zauważalnie nasila się po kilku dniach, utrzymuje się powyżej 1,5-2 tygodni, jest jednostronny, towarzyszy mu wysoka gorączka lub ból głowy należy zgłosić się do lekarza, ponieważ może to świadczyć o nadkażeniu bakteryjnym.

Powiązane artykuły:

Zielony czy przezroczysty? Fazy kataru >>
Jak oczyścić zatkany nos u dziecka? >>
Jak złagodzić podrażnienia nosa w czasie kataru? >>

Bibliografia

1. Mariola Zagor, Nieżyt nosa, [w:] https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/105992 ,niezyt-nosa, Dostępny od: 20.12.2017.
2. Monika Góralska, Suche powietrze powoduje kaszel i katar, jest groźne dla alergików! Jak je nawilżyć?, [w:] https://stronazdrowia.pl/suche-powietrze-powoduje-kaszel-i-katar-jest-grozne-dla-alergikow-jak-je-nawilzyc-domowe-sposoby-nawilzacz-powietrza-czy-rosliny/ar/c14-15930579 , Dostępny od: 1.12.2021.
3. Bożena Skotnicka, Wyciek wydzieliny z nosa, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/76208,wyciek-wydzieliny-z-nosa , Dostępny od: 29.03.2017.