Katar u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Twoje dziecko znowu ma katar, a Ty zastanawiasz się dlaczego? Czy to kolejne przeziębienie? Przeczytaj poniższy artykuł i poznaj inne przyczyny oraz dowiedz się, co na katar u dzieci będzie najlepsze.

Czym jest i jak się objawia katar u dziecka?

Zwyczajowo katarem nazywamy po prostu wydzielinę z nosa. Medycznie jest to nieco bardziej skomplikowane. Fachowo katar to nieżyt nosa, który powstaje jako skutek stanu zapalnego toczącego się w błonie śluzowej jam nosowych. Lejąca się z nosa „woda” nie jest wcale równoznaczna z rozpoznaniem nieżytu. Aby móc o nim mówić, konieczna jest obecność co najmniej 2 objawów z poniższych¹:

• wyciekanie wydzieliny z nosa na zewnątrz lub do tyłu (ściekanie po tylnej ścianie gardła),
• blokada (niedrożność) nosa,
• kichanie,
• świąd.

To jest typowy obraz choroby, przy którym postawienie rozpoznania nie jest trudne. Niekiedy jednak nieżyt nosa manifestuje się w sposób mniej charakterystyczny. Może o nim świadczyć m.in.²:

• przewlekłe zapalenie ucha środkowego z wysiękiem,
• kaszel – często niewłaściwie rozpoznawany jako astma,
• problemy ze snem – zmęczenie, słabe wyniki w nauce, drażliwość,
• ból głowy,
• cuchnący oddech,
• przedłużające się i częste infekcyjne zapalenia dróg oddechowych.

Nie sposób samemu powiązać tak „oderwanych” dolegliwości z nieżytem nosa. W takich przypadkach warto skonsultować się z lekarzem, który zbierze szczegółowy wywiad, zleci niezbędne badania i postawi właściwe rozpoznanie.

Jakie są przyczyny kataru u dzieci?

Stan zapalny błony śluzowej nosa od razu kojarzy nam się z infekcją, zwykle przeziębieniem. I rzeczywiście, zakażenie wirusem albo (znacznie rzadziej) bakterią to główne powody rozwoju zapalenia – ale nie jedyne. Wśród rodzajów nieżytu nosa możemy wyróżnić:

1. Infekcyjny – najczęstsze patogeny: rinowirusy, adenowirusy, koronawirusy.
2. Alergiczny – po kontakcie z alergenem, na który dziecko jest uczulone, np. pyłkami konkretnych traw czy roztoczami (pajęczaki) żyjącymi w kurzu domowym.
3. Niealergiczny, nieinfekcyjny – u dzieci zwykle ma związek z narażeniem na czynniki drażniące np. dym tytoniowy. Pamiętajmy więc, że jeśli ktoś w otoczeniu dziecka pali papierosy, może wywołać u niego przewlekły katar! Czynnikiem drażniącym może być także ciało obce, np. drobny klocek wsunięty do nosa. Ten rodzaj nieżytu występuje też po niektórych lekach, np. aspiryna albo w wyniku zaburzeń hormonalnych, np. niedoczynności tarczycy.

O czym świadczy kolor kataru u dzieci?

Mnóstwo osób twierdzi, że wodnisty katar u dziecka o przezroczystym kolorze jest niegroźny, wirusowy. Natomiast gęsty, żółty lub zielony świadczy o infekcji bakteryjnej. Nic bardziej błędnego. Rzeczywiście kiedyś tak uważano. Jednak dziś medycyna „poszła do przodu” i wiemy już, że ani gęstość, ani kolor wydzieliny nie wskazują nam na rodzaj patogenu. Po co zatem lekarz zwraca na to uwagę? Otóż, aby wiedzieć na jakim etapie jest infekcja.

Początkowo katar jest wodnisty i przezroczysty. Następnie gęstnieje i staje się żółty lub zielonkawy. Jeśli katar naszego dziecka przybiera takie barwy i jest symetryczny, z obu dziurek nosa – cieszmy się, bo już niedługo minie.

Jak poradzić sobie z katarem u dziecka?

Sama wydzielina z nosa zwykle nie oznacza ciężkiej choroby, ale wszyscy wiemy, jak bardzo potrafi być uciążliwa, podobnie zresztą jak odczucie zatkanego nosa. Nie bagatelizujmy więc problemu i wykorzystajmy poniższe metody, aby ułatwić dziecku zabawę czy naukę, a zwłaszcza spokojny sen.

Domowe sposoby na katar u dziecka:

• Wydmuchiwanie nosa u starszych dzieci, a u młodszych odciąganie wydzieliny za pomocą specjalnych urządzeń ssących – priorytetowa sprawa podczas leczenia nieżytu nosa.
• Zakraplanie do nosa soli fizjologicznej lub wody morskiej, a następnie jej wydmuchiwanie/odciąganie – rozrzedza wydzielinę i ułatwia jej usuwanie.
• Zadbanie o nawilżenie powietrza w domu, a szczególnie w sypialni dziecka – nawilża chore śluzówki, rozrzedza wydzielinę; można do tego celu użyć specjalnych nawilżaczy, aczkolwiek świetnie sprawdzi się również zwykły tj. zamoczony i rozwieszony ręcznik.
• Wypijanie dużej ilości płynów.
• Inhalacje z soli fizjologicznej.
• Płukanie nosa i zatok solą fizjologiczną albo wodą morską pod ciśnieniem lub przy użyciu specjalnych irygatorów (u starszych dzieci, najlepiej powyżej 4 r.ż).
• Stosowanie środków obkurczających naczynia krwionośne w śluzówce nosa – np. oksymetazoliny. Pamiętajmy, aby sprawdzić, od jakiego wieku dany produkt jest zarejestrowany i nie przekraczać 5 dni aplikacji. W przypadku oskymetazoliny aktualnie na rynku są dostępne dwa produkty, które można stosować w przedziałach wieku 1-6 r.ż. oraz 6-12r.ż.

Wizyta u specjalisty

W większości przypadków nieżytu domowe sposoby okazują się wystarczające i katar mija. Jeśli jednak utrzymuje się dłużej niż 7-10 dni, często nawraca albo towarzyszą mu niepokojące dolegliwości jak np. gorączka, biegunka, wymioty czy zaburzenia słuchu – konieczna będzie wizyta u lekarza.

Podsumowanie

Na koniec kilka kluczowych informacji do zapamiętania:

• Wodnisty katar u dziecka zwykle oznacza początek chorowania.
• Zielony albo żółty katar u dziecka – nie świadczą o infekcji bakteryjnej, a jedynie o końcówce chorowania.
• Jak szybko wyleczyć katar u dziecka? Najszybciej zauważymy efekt po zastosowaniu preparatów obkurczających naczynia śluzówki np. oksymetazolinę. Nie będzie to jednak całkowite wyleczenie, a duże złagodzenie objawów, które pozwoli komfortowo „przeczekać” chorobę.
• Babcine sposoby na katar u dziecka w większości się sprawdzają – np. ciepła herbatka nawodni i rozgrzeje organizm, wdychanie pary znad ciepłej miski rozrzedzi wydzielinę.
• Ile trwa katar u dziecka? Mówi się, że nieleczony katar trwa tydzień a leczony 7 dni i to z reguły prawda. Istotna jest jednak intensywność objawów, które możemy złagodzić.

Powiązane artykuł:

Domowe sposoby na katar u dziecka >>
Jak oczyścić zatkany nos u dziecka? >>
Jak powstaje katar u dzieci? >>

Bibliografia

1. Roberts G., Xatzipsalti M., Borrego L.M. i wsp. Paediatric rhinitis: position paper of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology, Allergy, 2013; 68: 1102–1116.
2. Bartkowiak-Emeryk M., Bodajko-Grochowska A., Emeryk A., Przewlekły katar u dzieci – plan postępowania, Pediatria po Dyplomie 2016/02.
3. Jaczewska A., Katar i kaszel u dziecka – jak sobie z nimi radzić?, https://mamaginekolog.pl/dziecko/zdrowie-dziecka/katar-i-kaszel/ (dostęp online: 18.05.2023).