Jak udrożnić zatkany nos?

Katar, czyli nieżyt górnych dróg oddechowych, może mieć wiele przyczyn oraz występować w różnej postaci. Zatkany nos, niewątpliwie stanowi źródło dyskomfortu oraz znacząco obniża jakość życia. Skuteczne pozbycie się problemu wymaga najpierw dobrego zdiagnozowania jego źródła. Powszechnie wiadomo, iż katar jest jednym z pierwszych objawów grypy lub przeziębienia, występujących zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym.

Dlaczego mam zatkany nos?

Nieżyt nosa, potocznie zwany katarem, jest to stan zapalny obejmujący błonę śluzową nosa oraz niekiedy zatoki przynosowe. Związany jest on również z wystąpieniem następujących dolegliwości: kichanie, kaszel, uczucie „drapania” w nosie i gardle, wyciek płynnej wydzieliny z nosa lub jej spływanie po tylnej ścianie gardła. Objawami towarzyszącymi mogą być bóle głowy, stan podgorączkowy, uczucie ogólnego rozbicia. Nieżyt nosa można zdiagnozować, gdy symptomy te trwają przez dwa lub więcej kolejnych dni oraz dłużej niż jedną godzinę przez większość tych dni.

Ze względu na przyczynę powstania, nieżyt nosa dzielimy na infekcyjny (ostry prosty) oraz nieżyty przewlekłe, do których zaliczamy alergiczny nieżyt nosa oraz niealergiczny, idiopatyczny (naczynioruchowy) nieżyt nosa.

Ostry prosty nieżyt nosa, znany jako przeziębienie, jest najczęściej wywoływany przez wirusy (adenowirusy, rhinowirusy, coronawirusy, wirusy grypy i paragrypy), rzadziej może mieć etiologię bakteryjną w wyniku nadkażenia wcześniejszej infekcji wirusowej. Drobnoustroje wnikają do organizmu drogą kropelkową, najczęściej przez jamę nosową np. podczas bezpośredniego kontaktu z chorym na grypę lub przeziębienie. Osoba taka podczas kichnięcia uwalnia dużą liczbę zakaźnych wirusów, które następnie przyczepiają się do śluzówki nosa. Do tej pory zidentyfikowano ponad 200 wirusów odpowiedzialnych za występowanie u ludzi objawów grypy i przeziębienia. Nie bez znaczenia dla aktywności tych patogenów pozostaje temperatura otoczenia. W ciepłych miesiącach letnich ich namnażanie jest hamowane, dlatego też przechodzą one do stanu wegetacji w górnych drogach oddechowych.

Pozostaje natomiast pytanie, w jaki sposób niska temperatura pomaga im w przedostaniu się do ludzkiego organizmu. Zimno powoduje niedokrwienie śluzówek, ponieważ pod wpływem chłodu naczynia włosowate błony śluzowej nosa i dróg oddechowych kurczą się. Jeżeli ten stan trwa odpowiednio długo, prowadzi do miejscowego niedokrwienia, zwężenia naczyń krwionośnych, przez co hamowany jest napływ odpowiedniej ilości przeciwciał oraz komórek odpornościowych, których zadaniem jest walka z wirusami. W ciągu kilkunastu minut od wniknięcia do śluzówek nosa, drobnoustroje zaczynają namnażać się w komórkach nabłonka wyścielającego drogi oddechowe. To prowadzi do silnego przekrwienia oraz obrzęku błony śluzowej, nadprodukcji wydzieliny śluzowej i wystąpienia znanego nam dobrze objawu, jakim jest katar i zatkany nos. Jeżeli nadprodukcja wydzieliny jest bardzo duża, może ona spływać po tylnej ścianie gardła, powodując wystąpienie kaszlu. Należy również pamiętać, iż jednym z naturalnych mechanizmów obronnych naszego organizmu przed drobnoustrojami jest zwiększenie temperatury ciała, prowadzące do wystąpienia stanu podgorączkowego lub gorączki.

Czym jest katar zatokowy?

Katar zatokowy może wystąpić jako konsekwencja ostrego nieżytu nosa. Występująca w jego przypadku wydzielina jest gęsta, często koloru żółtego lub zielonego. W etiopatogenezie (przyczynie powstania) kataru zatokowego należy zwrócić uwagę na zatkanie ujść zatok i namnażania się w ich wnętrzu drobnoustrojów. Objawem sugerującym występowanie kataru zatokowego jest specyficzny ból głowy w okolicach czoła lub nasady nosa, który występuje szczególnie rano po przebudzeniu oraz nasila się podczas pochylania. Ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła może powodować mdłości oraz upośledzenie odczuwania smaku. Nieleczony katar zatokowy może prowadzić do trwałych zaburzeń węchu oraz zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Czy można mieć zatkany nos bez współistniejącej infekcji?

Nieżyt nosa może mieć również podłoże alergiczne, dlatego można mieć zatkany nos bez współistniejącej infekcji.Alergiczny nieżyt nosa najczęściej rozwija się do 10 roku życia, ale warto mieć na uwadze, że dotyczy on także około 30% dorosłych. Stanowi reakcję organizmu na alergen oddziałujący drogą wziewną. Do najczęstszych czynników wywołujących alergię należą: pyłki roślinne, roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt, zarodniki pleśni.

Osoby uczulone na pyłki roślinne najczęściej rozwijają objawy alergicznego nieżytu nosa w okresach ich zwiększonego stężenia w powietrzu, czyli od lutego do października. Należy również pamiętać, iż alergeny zawodowe, takie jak lateks, alergeny zwierząt laboratoryjnych i hodowlanych, enzymy zawarte w środkach czystości i używane w przemyśle farmaceutycznym, również mogą powodować powstanie tej choroby.

Do najczęstszych objawów towarzyszących alergicznemu nieżytowi nosa zalicza się występowanie wodnistej wydzieliny w jamie nosowej, świąd nosa, zapchany nos, napady kichania, kaszlu. Często może im również towarzyszyć zapalenie spojówek lub uczucie zatkania uszu. W przypadku pojawienia się powyższych objawów warto umówić wizytę w poradni alergologicznej, ponieważ alergolog może zlecić wykonanie odpowiednich testów i postawić właściwą diagnozę.

Jakich sposobów użyć, aby "odetkać" zatkany nos?

Leczenie nieżytu górnych dróg oddechowych zależy przede wszystkim od przyczyny wywołującej to schorzenie, zwykle jednak jest to postępowanie objawowe. W przypadku najczęściej występującego kataru infekcyjnego i zatokowego pomocne są preparaty zawierające m.in. ksylometazolinę, oksymatazolinę. Substancje te zmniejszają obrzęk oraz przekrwienie błony śluzowej nosa poprzez obkurczanie drobnych naczyń, dzięki czemu pomagają pozbyć się objawów zatkanego nosa, a także zmniejszają ilość wydzieliny w jamie nosowo-gardłowej. Preparaty dostępne są w formie kropli lub aerozolu. Warto też zwrócić uwagę na ich konsystencję, ponieważ żelowe środki mniej wyciekają z jamy nosowej.

Podczas każdej infekcji należy pamiętać o odpowiednim nawodnieniu. Woda obecna w niemal każdej komórce, tkance i narządzie naszego organizmu, tworzy środowisko do przebiegu reakcji metabolicznych. Jako główny składnik krwi umożliwia transport tlenu i dostarczenie odpowiedniej ilości przeciwciał i komórek układu odpornościowego do walki z patogenami wywołującymi objawy zatkanego nosa. Pomocne w terapii zapchanego nosa może być również płukanie jam nosa sprayem z wodą morską, która rozrzedza zalegający w jamie nosowo-gardłowej śluz.

Jednym z klasycznych domowych sposobów na udrożnienie zatkanego nosa są inhalacje z olejkami i ziołami, a także stosowanie nawilżaczy powietrza. Jeżeli katar jest wyjątkowo gęsty i uniemożliwia nam oddychanie przez nos, możemy zastosować ciepłe okłady, które umieszczone w okolicach czoła lub nosa wspomagają oczyszczanie zatok. Również wilgotne powietrze pomaga udrożnić zatkany nos poprzez rozrzedzanie wydzieliny oraz wspomaganie oddychania.

Jeżeli lekarz postawił rozpoznanie kataru alergicznego, najlepszą metodą jego wyleczenia jest wyeliminowanie alergenów z najbliższego otoczenia. Nie zawsze jest to proste, jednak samo zmniejszenie stężenia danego czynnika, nawet bez jego całkowitego usunięcia, zwykle prowadzi do istotnej poprawy samopoczucia.

Wszystkie przedstawione powyżej sposoby należy stosować jako metody doraźne w przypadku wystąpienia objawów zatkanego nosa, jeżeli jednak katarowi będzie towarzyszyć długo utrzymująca się gorączka, silne duszności lub inne niepokojące nas objawy, trzeba niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Powiązane artykuły:

Skuteczne sposoby na zatkany nos >>
Czym grozi katar? >> 
Kiedy należy się zgłosić do lekarza z katarem? >>