Zatoki - co to jest, gdzie są i jaka jest ich funkcja

Zatoki pełnią ważne funkcje w organizmie człowieka. Jeśli jeszcze nie wiesz i nadal zastanawiasz się co to zatoki, gdzie są i jakie funkcje pełnią - koniecznie przeczytaj artykuł! Dowiesz się więcej o możliwych problemach zdrowotnych z zatokami i nauczysz szybko rozpoznawać ich objawy.

Zatoki - co to właściwie jest?

Zapewne każdy z nas spotkał się z tą nazwą nie raz, ale nie każdy dokładnie wie co ona oznacza. Zatoki, co to jest? Najprościej wyjaśniając, zatoki są to puste przestrzenie twarzoczaszki, połączone z jamą nosową. Ich nazwa wzięła się od kształtu, jaki tworzą jamki powietrzne w kościach, połączone z drogami oddechowymi  wąskim ujściem na poziomie nosa, tworząc właśnie zatoki.

Gdzie są zatoki?

Wyróżniamy zatoki nosowe, które można podzielić na zatoki czołowe, komórki sitowe, zatoki klinowe i zatoki szczękowe. Ich bezpośrednie sąsiedztwo z jamą nosową sprawia, że są łatwo podatne na infekcje, wywołane bakteriami, wirusami i grzybami.

Zatoki kształtują się już wraz z życiem płodowym i jako pierwsze rozwijają się zatoki szczękowe. Są to największe, parzyste zatoki, a ich pojemność u osoby dorosłej  sięga 24cm3.  Kolejne pod względem wielkości, są to zatoki czołowe. Domyślasz się już, gdzie są te zatoki? Występują także parzyście, i jak nazwa wskazuje - po dwóch stronach czoła. Jednak ich rozwój przypada dopiero na 6. rok życia człowieka i trwa prawie aż do 30. Zatoki klinowe występują w organizmie człowieka również parzyście, lecz osiągają wielkość tylko do 3 cm3 każda. Komórki sitowe są to najmniejsze z zatok przynosowych człowieka. Ich konstrukcja opiera się na drobnych jamkach kostnych, podzielonych cienkimi blaszkami kostnymi.

Funkcje zatok

Zatoki pełnią ważne funkcje w organizmie człowieka, a ich drożność jest niezwykle ważna dla dobrego samopoczucia. Funkcje zatok wynikają z ich sąsiedzkiego położenia i połączenia z nerwami wzrokowymi, mózgowymi, oraz zębami. Dlatego każda niekontrolowana, ciężka  infekcja zatok, grozi poważnym powikłaniem i nie należy jej bagatelizować.

Główne funkcje zatok dotyczą czynności oddychania i  obejmują  nawilżanie i ogrzewanie wdychanego powietrza oraz wyrównywanie różnicy ciśnień podczas oddychania. Zapewniają także ochronę termiczną i mechaniczną oczodołów i mózgoczaszki. Ponadto zatoki to funkcja statyczna, i ze względu na swoją konstrukcję zmniejszają wagę szkieletu, jednocześnie zwiększając wytrzymałość kości twarzoczaszki. Dodatkowo funkcje zatok obejmują funkcje fonetyczne, gdyż zatoki biorą udział w emisji głosu oraz odbieraniu i przewodzeniu dźwięków.

Problemy z zatokami – możliwe objawy

Zapalenie zatok najczęściej wywołane jest przez bakterie i wirusy, bywa że jest konsekwencją alergii i wad anatomicznych, jak na przykład skrzywiona przegroda nosowa. Niedoleczone infekcje górnych dróg oddechowych, problemy z zębami, a najczęściej zwykły, wielokrotnie bagatelizowany katar, jeżeli powoduje go agresywny wirus lub przejdzie w stan przewlekły, może  stać się przyczyną stanów zapalnych zatok.  Obrzęknięta błona śluzowa zmniejsza lub zamyka ujścia zatok, osłabiają się funkcje zatok, powodując obrzęk śluzówki i nadmierną produkcję wydzieliny. To właśnie gęsta śluzowa  wydzielina zapycha kanaliki łączące zatoki z jamą nosową, wypełniając i zatykając puste przestrzenie, a nie mając odpływu  podnosi aż do bólu ciśnienie w zatokach i tworzy błędne koło infekcji. Dochodzi do miejscowych stanów zapalnych, które przez niedrożność kanalików i nadmiar wydzieliny, są doskonałą pożywką dla bakterii i wirusów.

Gdy funkcje zatok zostaną upośledzone przez infekcję i dojdzie do stanu zapalnego, odczuwalne dolegliwości potrafią być bardzo bolesne i dokuczliwe. Do najczęstszych objawów należy silny ból głowy i okolic twarzy, oczu, nosa, policzków, narastający przy pochylaniu się. Z nosa wydostaje się ropna, gęsta wydzielina, następuje silny obrzęk śluzówki i uczucie ciężkości i zatkanego nosa. Może pojawić się gorączka, zmęczenie i poczucie ogólnego rozbicia, wraz z zaburzeniami węchu i smaku. Infekcyjna wydzielina, zatykająca i blokująca prawidłowe funkcje zatok, spływa po ściankach gardła, czym mocno drażni, wywołuje kaszel i powoduje kolejny stan zapalny. Ostry stan zapalenia zatok może utrzymywać się do 3 tygodni i wymaga konsultacji lekarskiej.

Powiązane artykuły: 

Zapalenie zatok - objawy i przyczyny >>
Jak oczyścić zatoki? >>
Jak odróżnić zapalenie zatok od zwykłego kataru? >>